Door de bomen het bos…….

2 september 2019

Natuurspotter Jan van Ginkel – Bomen en daarmee ook bossen hebben een belangrijke regulerende functie voor het klimaat. Bij het schrijven van dit artikel staat de krant vol met berichten over bosbranden. Of het de Arctische dan wel de subtropische en tropische bossen betreft, in 2019 laait overal het vuur hoog op.
Vrijwel de hele wereld bemoeit zich met de branden in het Braziliaanse oerwoud. Het oerwoud in het enorme stroomgebied van de Amazone is meer dan ooit in gevaar. De vingers wijzen beschuldigend naar de populistische president Bolsonaro die met zijn neoliberale koers de deur voor vernietiging van het woud wijd open heeft gezet. De branden zijn inmiddels ingepakt in een cocon van politiek gekissebis.
Ook door andere oorzaken neemt de hoeveelheid bos op aarde nog steeds af, grote bebossingen zoals aan de rand van de Sahel ten spijt. Misschien dat de rampen die te herleiden zijn tot de opwarming van de aarde ons zodanig aan het denken zetten dat we voorzichtig worden met bomen en bos.

De bomen langs het Oranjekanaal
Hoewel van heel andere proporties, is er dit jaar ook een en ander te doen geweest over de omgang met de Nederlandse bomen en bossen. In Gelderland is de kap van enkele honderden oude eiken voorlopig van de baan. De bomen hadden moeten wijken vanwege de verkeersveiligheid. Nog dichter bij huis speelt het plan van de gemeente Midden-Drenthe om voor de aanleg van een fietspad ruim 60 bomen te kappen langs de stille kant van het Oranjekanaal.

Van diverse kanten is hier bezwaar tegen gemaakt. Ik heb samen met mijn partner Mieke een brief geschreven, waarin ik de dwaasheid van dit voornemen en de starheid waarmee de gemeente opereert aan de kaak stel. Onderstaand een deel van de brief:

Samengevat:

Ons bezwaar betreft vooral de kap van de circa 15 bomen t.b.v. de aanleg van het fietspad tussen de Orvelter brug en de Smalhoorn. Wij beperken ons op dit moment tot dit gedeelte omdat wij dat het beste kennen en ons als regelmatige gebruiker van het zandpad belanghebbenden weten. Wij schrijven circa 15 omdat in het gesprek (met de gemeenteambtenaar, JvG) het definitieve aantal varieerde, genoemd werden getallen als 12 en 13. Wij achten deze kap overbodig en onverantwoord, niet opwegend tegen de voordelen die het beschreven formaat fietspad op dit traject zou bieden. Wij hebben, ondanks het herhaaldelijk contact met de lokale werkgroep Buitengebied (in het kader van Masterplan Orvelte) en met betrokken medewerker van de gemeente, geen inhoudelijke motivatie gehoord waarom de alternatieven waarin alle bomen kunnen worden behouden, werden afgekeurd. Zo kon niet worden aangegeven of er zo ja en waar is overwogen het tracé van het zandpad te verleggen. Wij vinden de wijze waarop het tracé is ingemeten en waarop de maatvoering wordt gehanteerd star en inhoudelijk niet integer onderbouwd. Wij hebben grote moeite met het uitgangspunt van de gemeente dat bomen die binnen 50 cm van het fietspad zouden komen te staan (‘in het profiel’) op voorhand worden gekapt, want “die gaan toch dood” (gemeenteambtenaar). Als dit zo zou zijn dan had zeker 50% van de bomen langs het kanaal al eens het loodje gelegd.

Hoe deze zaak gaat aflopen is nog niet bekend. IVN Midden-Drenthe en NMFD en de buurtvereniging Halerbrug hebben ook hun bezwaren kenbaar gemaakt. Ik ben benieuwd hoe de provincie gaat reageren op het plan. Staan de ecologen en cultuurhistorici daar pal voor de waarde van de oude eikenrijen?

Keuzes maken
Helaas tref ik bij heel veel mensen de mentaliteit aan dat wegen moeten worden aangepast en bomen moeten wijken, wanneer de ontwikkelingen in het verkeer dit wenselijk maken. Bredere auto’s en trekkers vragen om bredere wegen. Ja, dat zal wel, maar je kunt ook zeggen dat het de bestaande weg met bermen en bomen is die de breedte van de voertuigen beperkt. Wegen met kwetsbare bermen en bomen moeten we beschermen tegen het als maar uitdijende verkeer. Maak de binnenwegen, de landwegjes, de fraai gelegen provinciale wegen maar onaantrekkelijk voor doorrazend doorgaand verkeer. Niet alleen met bordjes over de maximumsnelheid, maar met plantenbakken, deeldrempels om omheen te rijden. De wegen zijn zo veel geschikter en aangenamer als we de snelheid verlagen en de beleefdheid opvoeren.

Niet meer kappen?
Vanwege het breed gedragen protest tegen het kappen van bos heeft Natuurmonumenten haar beleid aangepast: het kappen is nu uit den boze. De protestanten motiveerden hun standpunten onder meer door te wijzen op het belang van bomen als vastleggers van CO2, het bekendste broeikasgas in de lucht. Ook Staatsbosbeheer krabt zich extra achter de oren, maar kapt gelet op haar productiedoelstelling wel door. Trouwens niet alleen uit overwegingen van houtleverantie. Vakken met lariksen worden gekapt, zodat deze exoten plaats maken voor inheemse soorten. Soorten als linde en hazelaar zorgen voor een betere bosbodem, één van de voorwaarden voor een natuurlijke bossysteem.

De boseigenaren worden kritisch op de vingers gekeken. Daar is niets mis mee. Ik vraag mij alleen af wat de criticasters op hun eigen erven doen. Hoe vaak lees ik niet in de gemeenteberichten dat er een omgevingsvergunning verleend wordt om een boom te kappen die in de weg staat bij de oprit, een boom die moet wijken omdat we een garage willen bouwen of uitbreiden. Soms klaagt een hele straat over het feit dat de bomen in het najaar hun blad laten vallen, daar valt niet tegen op te blazen. Ook las ik dat de bomen in de straat te groot worden en te veel schaduw veroorzaken, dat elzenblad plakkerig is en daarom vervelend, dat …… vul maar in.
Met alle bomen die omwille van ons gemak of gezeur van erven en uit tuinen weg zijn gehaald, kun je een mooi bos vullen. Eigenlijk zou ook voor particulieren herplanting verplicht moeten zijn, desnoods in een bos.