Stadsmerels in het Noorden gezonder dan in Limburgse steden

14 november 2019

Stadsmerels in het Noorden gezonder dan in Limburgse steden

Door Natuurspotter Hero Moorlag- Plotseling zijn ze er weer. Merels, twee mannetjes en een vrouwtje. Ze ruziën op de taxusheg van de overburen om de rode bessen. Fel waarschuwen ze elkaar vanuit onze moerbeiboom voor een naderende kat. De hele zomer hebben we geen merel in de tuin gezien. Nu zijn er weer drie. Zijn dit vogels die resistent zijn voor het Usutu-virus? In het Meetnet Urbane Soorten (MUS) houdt Sovon-Vogelonderzoek Nederland in Nijmegen de ontwikkelingen rond de merelziekte in de gaten. Dat doet Sovon in samenwerking met Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) in Utrecht. Nog steeds worden dode merels bij beide organisaties gemeld. Echter na onderzoek blijkt steeds vaker dat niet het gevreesde virus de doodsoorzaak is. Toch waart het Usutu-virus nog rond, vooral in het zuiden van het land. Het MUS laat in grafieken zien dat de regionale verschillen groot zijn.

 

2019 lijkt keerpunt

Eind negentiger jaren is het Usuti-virus vanuit Zuid-Afrika naar Europa gekomen. In Afrika wordt het virus door steekmuggen overgedragen op (trek)vogels. Het virus is vernoemd naar de Usutu-rivier in Swaziland. Vanuit Italië verspreidde de merelziekte zich over vrijwel alle Europese landen en maakte honderdduizenden slachtoffers. In ons land werd de ziekte voor het eerst vastgesteld in 2016 en wel met name in urbane gebieden. Het aantal slachtoffers liep in 2017, maar vooral in 2018, sterk op. Toen bleken de regionale verschillen groot. In de stad Groningen vielen de minste slachtoffers, in Maastricht de meeste. In Limburg stierf een derde van alle merels. Op de hooggelegen delen van Nederland, zoals de Drentse zandgronden, stierven meer merels aan de ziekte dan in de lage delen met klei en veen. Logisch dat de ziekte zich het sterkst openbaart in steden, want daar is de dichtheid aan merels immers groter dan in bossen. Jarenlang was de merel de meest algemene vogel tijdens de jaarlijkse landelijke Tuintelling. Toch spookt het virus niet alleen in steden rond. Het broedvogelproject van Sovon laat zien dat sterfte ook optreedt in bossen. Nu er in bossen en steden weer wat meer merels worden gezien, lijkt 2019 een keerpunt.

Sovon noemt nog een oorzaak voor de afname van merels. Door twee achtereenvolgende droge zomers was het voor een merelpaar erg moeilijk voldoende voedsel te vinden om een nest jongen groot te brengen. Sterfte door voedseltekort is niet ondenkbaar. Nou maar afwachten wat broedseizoen 2020 brengt voor wat betreft de merels. Tellers van Sovon blijven deze winter en het komende voorjaar merels in steden, dorpen en bossen in de gaten houden.